Ten bezdyskusyjnie najsłynniejszy zbójnik był Słowakiem. Urodził się w miejscowości Terchová koło Żyliny prawdopodobnie 25 stycznia 1688 roku. Stracony, poprzez powieszenie na haku za lewe żebro, w mieście Liptovský Mikuláš 17 lub 18 marca 1713 roku.
Dla Słowaków Juraj Janosik to nie tylko bohater ludowy i narodowy, ale symbol walki poddanych przeciwko uciskowi feudalnych panów. Ze słowackich źródeł historycznych wynika, że w grudniu 1707 roku niespełna 20-letni Janosik postanowił walczyć w trwającym od kilku lat powstaniu Franciszka Rakoczego przeciwko austriackiemu panowaniu. Jedne źródła podają, że po przegranej bitwie pod Trenczynem 3 sierpnia 1708 roku Janosik dostał się do niewoli, a inne, że powrócił do Terchovej, gdzie zajmował się gospodarstwem. Wkrótce jednak zaciągnął się w szeregi armii austriackiej. Po pewnym czasie dostał przydział do służby w zamku w mieście Bytča koło Żyliny, gdzie więziono groźnych przestępców. To właśnie tam Janosik poznał Tomasza Uhorczika (Tomáš Uhorčík), słynnego herszta zbójników, którego kompania działała i siała postrach już od kilku lat w rejonie Żyliny, regionu Kysuce oraz Moraw i Śląska. Prawdopodobnie w październiku 1710 roku Janosik pomógł Tomaszowi Uhorczikowi w ucieczce z więzienia. Miesiąc po tym zdarzeniu ojciec wykupił Janosika ze służby wojskowej, który powrócił do Terchovej. Po kilku miesiącach Janosik spotkał Tomasza Uhorczika i zaczął z nim współpracować pomagając między innymi w przemycie koni z Polski. Wiosną 1711 roku Tomasz Uhorczik przeniósł swoją zbójecką działalność na region Kysuce, gdzie spotkał swoich byłych kompanów. Gdy zdał sobie sprawę, że jest w niebezpieczeństwie postanowił przenieść się na pobliskie Morawy. Jesienią 1711 roku Tomasz Uhorczik z Janosikiem i kompanami obrabowali kupców z tkanin w mieście Vsetin na Morawie, co odbiło się szerokim echem w okolicy. Wkrótce Tomasz Uhorczik postanowił zrezygnować ze zbójowania i przyjąć nowe imię i nazwisko jako Martin Mravec. 29 września 1711 roku powierzył dowodzenie nad swoją kompanią Janosikowi (niektóre źródła podają, że stało się to około tydzień później). Kompania pod wodzą Janosika składała się z kilkudziesięciu osób z Kysuc, Moraw, Śląska i Żywiecczyzny. W dokumentach znajdujemy między innymi nazwiska Satora i Gawłowa z podżywieckiej Soli. Kompania Janosika grasowała głównie w słowackich regionach Liptów, Orava, Kysuce, okolice Trenczyna czy Gemer. Zbójnicy rabowali najczęściej pieniądze, płótna, sukna, tytoń, kapelusze, pasy, pierścionki i wino. Dla przykładu posłańcowi pocztowemu zrabowali tytoń, hrabiemu Pawłowi Revaiovi zdobioną złotem szablę i ozdobne strzelby, bogatym kupcom Janowi Šipošowi i Janowi Skalce z Żyliny sukno, pas i kosztowności. Zdobyte łupy zbójnicy chowali w licznych kryjówkach rozsianych po górach, a część z nich sprzedawano. Czasami Janosik obdarowywał biżuterią dziewczęta z okolicznych wsi, które śpiewały przyśpiewki o nim. Łupami dzielił się także i z niektórymi dostojnikami, którzy przymykali oko na jego poczynania, a gdy trzeba było pomagali mu w kłopotach. I tak jesienią 1712 roku z lochu i opresji wyciągnął go wiceżupan liptowski. Kres poczynań Janosika przyszedł zimą 1713 roku, gdy przebywał w chacie w Klenovcu koło Rimavskiej Soboty u swojego przyjaciela Tomasza Uhorczika. Obu pojmano nocą i uwięziono. Jedna z opowieści głosi, że wydał go sam Tomasz Uhorczik, a inna, że była to zemsta zawiedzionej kochanki. Janosik trafił do lochu w kasztelu Vranovo we wsi Palúdzka koło miasta Liptovský Mikuláš. 16 i 17 marca 1713 roku odbył się jego proces. Janosik przyznał się do części napadów, a część przemilczał. Stwierdził, że Tomasz Uhorczik już dawno nie żyje, a on ukrywał się u Martina Mravca. Ostatecznie Janosika oskarżono o zabójstwo plebana z Demanic, do czego się nie przyznał, a jako prawdziwych sprawców wskazał na swoich kompanów Turiaka-Huncagę z miejscowości Staškov i Plawczika (Plavčík) z miejscowości Dunajov. Sąd skazał Janosika na karę śmierci poprzez powieszenie na haku za lewe żebro. Natomiast Tomasz Uhorczik został skazany na łamanie kości kołem, co zrobiono 21 kwietnia 1713 roku.
Jeszcze w drugiej połowie XVIII wieku Janosik stał się ludowym bohaterem narodowym. To właśnie wtedy zaczęto opowiadać legendy, że działał w Tatrach obrabowując bogatych ludzi i dzieląc się łupami z biednymi. W połowie XIX wieku, gdy za sprawą Ľudovíta Štúra i jego przyjaciół budziła się słowacka świadomość narodowa, Janosik stał się nawet symbolem walki o niepodległość. Z kolei Kazimierz Przerwa-Tetmajer upowszechnił tezę, że Janosik był Polakiem i działał na Podhalu. Kazimierz Przerwa-Tetmajer napisał słynną dwuczęściową epopeję „Legenda Tatr”, na motywach, której w latach siedemdziesiątych XX wieku powstała polska wersja kinowa i kultowy serial „Janosik” w reżyserii Jerzego Passendorfera z niezapomnianymi rolami Marka Perepeczki, Witolda Pyrkosza i Bogusza Bilewskiego. Natomiast w 2009 roku Agnieszka Holland i Kasia Adamik pokusiły się, aby stworzyć film „Janosik. Prawdziwa historia”, w którym próbują ukazać prawdę historyczną o życiu i działalności tego słowackiego zbójnika.
Ten bezdyskusyjnie najsłynniejszy zbójnik był Słowakiem. Urodził się w miejscowości Terchová koło Żyliny prawdopodobnie 25 stycznia 1688 roku. Stracony, poprzez powieszenie na haku za lewe żebro, w mieście Liptovský Mikuláš 17 lub 18 marca 1713 roku.
Dla Słowaków Juraj Janosik to nie tylko bohater ludowy i narodowy, ale symbol walki poddanych przeciwko uciskowi feudalnych panów. Ze słowackich źródeł historycznych wynika, że w grudniu 1707 roku niespełna 20-letni Janosik postanowił walczyć w trwającym od kilku lat powstaniu Franciszka Rakoczego przeciwko austriackiemu panowaniu. Jedne źródła podają, że po przegranej bitwie pod Trenczynem 3 sierpnia 1708 roku Janosik dostał się do niewoli, a inne, że powrócił do Terchovej, gdzie zajmował się gospodarstwem. Wkrótce jednak zaciągnął się w szeregi armii austriackiej. Po pewnym czasie dostał przydział do służby w zamku w mieście Bytča koło Żyliny, gdzie więziono groźnych przestępców. To właśnie tam Janosik poznał Tomasza Uhorczika (Tomáš Uhorčík), słynnego herszta zbójników, którego kompania działała i siała postrach już od kilku lat w rejonie Żyliny, regionu Kysuce oraz Moraw i Śląska. Prawdopodobnie w październiku 1710 roku Janosik pomógł Tomaszowi Uhorczikowi w ucieczce z więzienia. Miesiąc po tym zdarzeniu ojciec wykupił Janosika ze służby wojskowej, który powrócił do Terchovej. Po kilku miesiącach Janosik spotkał Tomasza Uhorczika i zaczął z nim współpracować pomagając między innymi w przemycie koni z Polski. Wiosną 1711 roku Tomasz Uhorczik przeniósł swoją zbójecką działalność na region Kysuce, gdzie spotkał swoich byłych kompanów. Gdy zdał sobie sprawę, że jest w niebezpieczeństwie postanowił przenieść się na pobliskie Morawy. Jesienią 1711 roku Tomasz Uhorczik z Janosikiem i kompanami obrabowali kupców z tkanin w mieście Vsetin na Morawie, co odbiło się szerokim echem w okolicy. Wkrótce Tomasz Uhorczik postanowił zrezygnować ze zbójowania i przyjąć nowe imię i nazwisko jako Martin Mravec. 29 września 1711 roku powierzył dowodzenie nad swoją kompanią Janosikowi (niektóre źródła podają, że stało się to około tydzień później). Kompania pod wodzą Janosika składała się z kilkudziesięciu osób z Kysuc, Moraw, Śląska i Żywiecczyzny. W dokumentach znajdujemy między innymi nazwiska Satora i Gawłowa z podżywieckiej Soli. Kompania Janosika grasowała głównie w słowackich regionach Liptów, Orava, Kysuce, okolice Trenczyna czy Gemer. Zbójnicy rabowali najczęściej pieniądze, płótna, sukna, tytoń, kapelusze, pasy, pierścionki i wino. Dla przykładu posłańcowi pocztowemu zrabowali tytoń, hrabiemu Pawłowi Revaiovi zdobioną złotem szablę i ozdobne strzelby, bogatym kupcom Janowi Šipošowi i Janowi Skalce z Żyliny sukno, pas i kosztowności. Zdobyte łupy zbójnicy chowali w licznych kryjówkach rozsianych po górach, a część z nich sprzedawano. Czasami Janosik obdarowywał biżuterią dziewczęta z okolicznych wsi, które śpiewały przyśpiewki o nim. Łupami dzielił się także i z niektórymi dostojnikami, którzy przymykali oko na jego poczynania, a gdy trzeba było pomagali mu w kłopotach. I tak jesienią 1712 roku z lochu i opresji wyciągnął go wiceżupan liptowski. Kres poczynań Janosika przyszedł zimą 1713 roku, gdy przebywał w chacie w Klenovcu koło Rimavskiej Soboty u swojego przyjaciela Tomasza Uhorczika. Obu pojmano nocą i uwięziono. Jedna z opowieści głosi, że wydał go sam Tomasz Uhorczik, a inna, że była to zemsta zawiedzionej kochanki. Janosik trafił do lochu w kasztelu Vranovo we wsi Palúdzka koło miasta Liptovský Mikuláš. 16 i 17 marca 1713 roku odbył się jego proces. Janosik przyznał się do części napadów, a część przemilczał. Stwierdził, że Tomasz Uhorczik już dawno nie żyje, a on ukrywał się u Martina Mravca. Ostatecznie Janosika oskarżono o zabójstwo plebana z Demanic, do czego się nie przyznał, a jako prawdziwych sprawców wskazał na swoich kompanów Turiaka-Huncagę z miejscowości Staškov i Plawczika (Plavčík) z miejscowości Dunajov. Sąd skazał Janosika na karę śmierci poprzez powieszenie na haku za lewe żebro. Natomiast Tomasz Uhorczik został skazany na łamanie kości kołem, co zrobiono 21 kwietnia 1713 roku.
Jeszcze w drugiej połowie XVIII wieku Janosik stał się ludowym bohaterem narodowym. To właśnie wtedy zaczęto opowiadać legendy, że działał w Tatrach obrabowując bogatych ludzi i dzieląc się łupami z biednymi. W połowie XIX wieku, gdy za sprawą Ľudovíta Štúra i jego przyjaciół budziła się słowacka świadomość narodowa, Janosik stał się nawet symbolem walki o niepodległość. Z kolei Kazimierz Przerwa-Tetmajer upowszechnił tezę, że Janosik był Polakiem i działał na Podhalu. Kazimierz Przerwa-Tetmajer napisał słynną dwuczęściową epopeję „Legenda Tatr”, na motywach, której w latach siedemdziesiątych XX wieku powstała polska wersja kinowa i kultowy serial „Janosik” w reżyserii Jerzego Passendorfera z niezapomnianymi rolami Marka Perepeczki, Witolda Pyrkosza i Bogusza Bilewskiego. Natomiast w 2009 roku Agnieszka Holland i Kasia Adamik pokusiły się, aby stworzyć film „Janosik. Prawdziwa historia”, w którym próbują ukazać prawdę historyczną o życiu i działalności tego słowackiego zbójnika.
Ten bezdyskusyjnie najsłynniejszy zbójnik był Słowakiem. Urodził się w miejscowości Terchová koło Żyliny prawdopodobnie 25 stycznia 1688 roku. Stracony, poprzez powieszenie na haku za lewe żebro, w mieście Liptovský Mikuláš 17 lub 18 marca 1713 roku.
Dla Słowaków Juraj Janosik to nie tylko bohater ludowy i narodowy, ale symbol walki poddanych przeciwko uciskowi feudalnych panów. Ze słowackich źródeł historycznych wynika, że w grudniu 1707 roku niespełna 20-letni Janosik postanowił walczyć w trwającym od kilku lat powstaniu Franciszka Rakoczego przeciwko austriackiemu panowaniu. Jedne źródła podają, że po przegranej bitwie pod Trenczynem 3 sierpnia 1708 roku Janosik dostał się do niewoli, a inne, że powrócił do Terchovej, gdzie zajmował się gospodarstwem. Wkrótce jednak zaciągnął się w szeregi armii austriackiej. Po pewnym czasie dostał przydział do służby w zamku w mieście Bytča koło Żyliny, gdzie więziono groźnych przestępców. To właśnie tam Janosik poznał Tomasza Uhorczika (Tomáš Uhorčík), słynnego herszta zbójników, którego kompania działała i siała postrach już od kilku lat w rejonie Żyliny, regionu Kysuce oraz Moraw i Śląska. Prawdopodobnie w październiku 1710 roku Janosik pomógł Tomaszowi Uhorczikowi w ucieczce z więzienia. Miesiąc po tym zdarzeniu ojciec wykupił Janosika ze służby wojskowej, który powrócił do Terchovej. Po kilku miesiącach Janosik spotkał Tomasza Uhorczika i zaczął z nim współpracować pomagając między innymi w przemycie koni z Polski. Wiosną 1711 roku Tomasz Uhorczik przeniósł swoją zbójecką działalność na region Kysuce, gdzie spotkał swoich byłych kompanów. Gdy zdał sobie sprawę, że jest w niebezpieczeństwie postanowił przenieść się na pobliskie Morawy. Jesienią 1711 roku Tomasz Uhorczik z Janosikiem i kompanami obrabowali kupców z tkanin w mieście Vsetin na Morawie, co odbiło się szerokim echem w okolicy. Wkrótce Tomasz Uhorczik postanowił zrezygnować ze zbójowania i przyjąć nowe imię i nazwisko jako Martin Mravec. 29 września 1711 roku powierzył dowodzenie nad swoją kompanią Janosikowi (niektóre źródła podają, że stało się to około tydzień później). Kompania pod wodzą Janosika składała się z kilkudziesięciu osób z Kysuc, Moraw, Śląska i Żywiecczyzny. W dokumentach znajdujemy między innymi nazwiska Satora i Gawłowa z podżywieckiej Soli. Kompania Janosika grasowała głównie w słowackich regionach Liptów, Orava, Kysuce, okolice Trenczyna czy Gemer. Zbójnicy rabowali najczęściej pieniądze, płótna, sukna, tytoń, kapelusze, pasy, pierścionki i wino. Dla przykładu posłańcowi pocztowemu zrabowali tytoń, hrabiemu Pawłowi Revaiovi zdobioną złotem szablę i ozdobne strzelby, bogatym kupcom Janowi Šipošowi i Janowi Skalce z Żyliny sukno, pas i kosztowności. Zdobyte łupy zbójnicy chowali w licznych kryjówkach rozsianych po górach, a część z nich sprzedawano. Czasami Janosik obdarowywał biżuterią dziewczęta z okolicznych wsi, które śpiewały przyśpiewki o nim. Łupami dzielił się także i z niektórymi dostojnikami, którzy przymykali oko na jego poczynania, a gdy trzeba było pomagali mu w kłopotach. I tak jesienią 1712 roku z lochu i opresji wyciągnął go wiceżupan liptowski. Kres poczynań Janosika przyszedł zimą 1713 roku, gdy przebywał w chacie w Klenovcu koło Rimavskiej Soboty u swojego przyjaciela Tomasza Uhorczika. Obu pojmano nocą i uwięziono. Jedna z opowieści głosi, że wydał go sam Tomasz Uhorczik, a inna, że była to zemsta zawiedzionej kochanki. Janosik trafił do lochu w kasztelu Vranovo we wsi Palúdzka koło miasta Liptovský Mikuláš. 16 i 17 marca 1713 roku odbył się jego proces. Janosik przyznał się do części napadów, a część przemilczał. Stwierdził, że Tomasz Uhorczik już dawno nie żyje, a on ukrywał się u Martina Mravca. Ostatecznie Janosika oskarżono o zabójstwo plebana z Demanic, do czego się nie przyznał, a jako prawdziwych sprawców wskazał na swoich kompanów Turiaka-Huncagę z miejscowości Staškov i Plawczika (Plavčík) z miejscowości Dunajov. Sąd skazał Janosika na karę śmierci poprzez powieszenie na haku za lewe żebro. Natomiast Tomasz Uhorczik został skazany na łamanie kości kołem, co zrobiono 21 kwietnia 1713 roku.
Jeszcze w drugiej połowie XVIII wieku Janosik stał się ludowym bohaterem narodowym. To właśnie wtedy zaczęto opowiadać legendy, że działał w Tatrach obrabowując bogatych ludzi i dzieląc się łupami z biednymi. W połowie XIX wieku, gdy za sprawą Ľudovíta Štúra i jego przyjaciół budziła się słowacka świadomość narodowa, Janosik stał się nawet symbolem walki o niepodległość. Z kolei Kazimierz Przerwa-Tetmajer upowszechnił tezę, że Janosik był Polakiem i działał na Podhalu. Kazimierz Przerwa-Tetmajer napisał słynną dwuczęściową epopeję „Legenda Tatr”, na motywach, której w latach siedemdziesiątych XX wieku powstała polska wersja kinowa i kultowy serial „Janosik” w reżyserii Jerzego Passendorfera z niezapomnianymi rolami Marka Perepeczki, Witolda Pyrkosza i Bogusza Bilewskiego. Natomiast w 2009 roku Agnieszka Holland i Kasia Adamik pokusiły się, aby stworzyć film „Janosik. Prawdziwa historia”, w którym próbują ukazać prawdę historyczną o życiu i działalności tego słowackiego zbójnika.
Opracowanie: Paweł Szczotka
Hi there! I’m a bike messenger by day, aspiring actor by night, and this is my website. I live in Los Angeles, have a great dog named Jack, and I like piña coladas. (And gettin’ caught in the rain.)
…or something like this:
The XYZ Doohickey Company was founded in 1971, and has been providing quality doohickeys to the public ever since. Located in Gotham City, XYZ employs over 2,000 people and does all kinds of awesome things for the Gotham community.
